5 vấn đề thường gặp ở hậu sản sau sinh mà mẹ nên biết

Trải qua 9 tháng 10 ngày mang thai, được nghe tiếng bé chào đời là khoảnh khắc hạnh phúc lớn lao của người mẹ. Tuy nhiên, hậu sản sau sinh là giai đoạn cơ thể mẹ trở nên suy yếu, cần thời gian để hồi phục và tiềm ẩn nhiều rủi ro dẫn đến biến chứng. Trong bài viết này, Chilux sẽ cùng mẹ tìm hiểu hậu sản sau sinh là gì, các vấn đề thường gặp và cách phòng ngừa hiệu quả.

1. Hậu sản sau sinh là gì?

Hậu sản là giai đoạn cơ thể người mẹ phục hồi sau sinh, thường kéo dài khoảng 6 tuần tính từ ngày sinh. Trong thời gian này, các cơ quan dần trở về trạng thái trước khi mang thai, ngoại trừ tuyến vú vẫn tiếp tục phát triển. Đây là giai đoạn sinh lý bắt buộc mà bất kỳ phụ nữ sau sinh nào cũng trải qua. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc và kiêng cữ sau sinh đúng cách, mẹ có nguy cơ cao gặp phải các bệnh lý hậu sản sau sinh.

Các vấn đề hậu sản sau sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu liên quan đến sự thay đổi mạnh mẽ về thể chất, tâm lý và nội tiết tố của mẹ sau sinh. Những nguyên nhân phổ biến có thể kể đến như:

• Mẹ không được chăm sóc tốt trong thai kỳ, cơ thể suy nhược, thiếu hụt dinh dưỡng khiến sức đề kháng suy giảm.
• Tình trạng lo lắng, căng thẳng kéo dài trước và sau sinh làm tăng nguy cơ rối loạn tâm lý và các bệnh lý hậu sản.
• Việc chủ quan, bỏ qua giai đoạn kiêng cữ hoặc chăm sóc không đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng hậu sản nghiêm trọng.
• Nhiễm trùng hoặc các biến chứng xảy ra trong quá trình sinh nở cũng là nguyên nhân phổ biến gây hậu sản sau sinh.

2. Các biến chứng thường gặp trong giai đoạn hậu sản mà mẹ cần lưu ý

Các triệu chứng hậu sản sau sinh rất đa dạng, bao gồm cả rối loạn thể chất và những vấn đề về tâm lý. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, các tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày của mẹ.

2.1 Nhiễm trùng sau sinh

Nhiễm trùng sau sinh (hay nhiễm khuẩn hậu sản) là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể mẹ qua đường sinh dục như tử cung, âm đạo, vết mổ sau sinh… thường xảy ra trong vòng 6 tuần đầu sau sinh. Các dạng nhiễm trùng hậu sản phổ biến bao gồm viêm tầng sinh môn, viêm nội mạc tử cung, nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng vết mổ sau sinh hoặc nhiễm trùng huyết. 

Mẹ có thể nhận biết qua các dấu hiệu như: sản dịch có mùi hôi, đau bụng dưới, tử cung co hồi chậm, sốt nhẹ đến sốt cao. Ở những trường hợp nặng hơn, mẹ có thể bị rét run, mệt lả, vết thương sưng đỏ, chảy mủ. Khi xuất hiện các dấu hiệu này, mẹ cần đi khám sớm để được điều trị kịp thời.

2.2 Băng huyết sau sinh

Băng huyết sau sinh là một trong những biến chứng hậu sản nguy hiểm nhất. Tình trạng này được xác định khi lượng máu mất sau sinh vượt quá 500ml đối với sinh thường hoặc trên 1000ml đối với sinh mổ.

Nguyên nhân thường gặp là do tử cung co hồi kém, sót nhau thai hoặc tổn thương đường sinh dục trong quá trình sinh nở. Mẹ sinh nhiều lần, từng nạo phá thai, mang thai lớn hoặc chuyển dạ kéo dài có nguy cơ cao hơn.

Dấu hiệu nhận biết bao gồm chảy máu âm đạo nhiều, liên tục, máu có thể không thoát ra ngoài mà ứ lại thành khối huyết tụ trong tử cung, kèm theo choáng váng, tim đập nhanh, tụt huyết áp. Tình trạng băng huyết nếu không xử lý kịp thời có thể đe dọa đến tính mạng của mẹ.

2.3 Bế sản dịch

Sản dịch là hỗn hợp gồm máu, mô niêm mạc tử cung và dịch nhầy được đào thải ra ngoài sau sinh. Đây là quá trình sinh lý bình thường và việc sau sinh bao lâu thì hết sản dịch tùy thuộc cơ địa và cách chăm sóc sau sinh.

Bế sản dịch xảy ra khi sản dịch không thoát ra ngoài mà bị ứ đọng trong tử cung, thường do tử cung co hồi kém, mẹ ít vận động hoặc chăm sóc chưa đúng cách. Tình trạng này có thể khiến mẹ đau bụng dưới, sốt, sản dịch ít bất thường hoặc có mùi hôi. Nếu kéo dài, bế sản dịch có thể gây nhiễm trùng, rối loạn đông máu và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. 

2.4 Trầm cảm sau sinh

Trầm cảm sau sinh là một biến chứng hậu sản về tâm lý khá phổ biến. Đây là tình trạng rối loạn cảm xúc kéo dài, xuất phát từ sự thay đổi nội tiết tố kết hợp với áp lực chăm con, thiếu ngủ và thiếu sự quan tâm, chia sẻ từ gia đình.

Khi bị trầm cảm, mẹ có thể cảm thấy buồn bã, mệt mỏi, lo âu quá mức, mất hứng thú với mọi việc xung quanh. Nặng hơn, mẹ có thể xuất hiện những suy nghĩ tiêu cực hoặc tự hại. Trầm cảm sau sinh không tự khỏi nếu không được hỗ trợ đúng cách, vì vậy mẹ và gia đình cần chú ý và tìm đến sự giúp đỡ từ bác sĩ khi cần thiết.

2.5 Tắc tia sữa và áp xe vú

Tắc tia sữa là tình trạng sữa bị ứ đọng trong tuyến vú, thường xảy ra trong những ngày đầu sau sinh hoặc khi mẹ cho bé bú không đúng cách. Nếu không được xử lý sớm, tắc tia sữa có thể tiến triển thành áp xe vú.

Mẹ bị áp xe vú thường có các biểu hiện như sốt cao, rét run, bầu vú sưng đỏ, nóng và đau, sờ thấy khối cứng hoặc ổ chứa dịch, sữa mẹ có thể lẫn mủ vàng, kèm theo đau buốt khi cho bé bú. Khi có dấu hiệu nghi ngờ áp xe vú, mẹ cần đến cơ sở y tế để được điều trị, tránh tự ý xử lý tại nhà.

Ngoài các biến chứng kể trên, mẹ sau sinh còn có thể gặp những vấn đề khác như táo bón, trĩ, tiểu tiện hoặc đại tiện không tự chủ. Khi cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường như sốt cao, đau bụng dữ dội, sản dịch có mùi hôi, chảy máu nhiều, đau đầu hoặc chóng mặt kéo dài, mẹ không nên chủ quan mà cần đi khám ngay để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mình.

3. Chăm sóc sức khỏe mẹ trong giai đoạn hậu sản đúng cách

Khi được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách, mẹ không chỉ hồi phục nhanh hơn mà còn giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng hậu sản sau sinh.

• Chế độ dinh dưỡng sau sinh: mẹ nên xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dưỡng chất với các thực phẩm lợi sữa như thịt, cá, trứng, sữa…  Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, bổ sung rau xanh và trái cây giúp phòng ngừa táo bón.
• Nghỉ dưỡng sức sau sinh: dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, đảm bảo ngủ đủ giấc, tránh vận động mạnh hoặc mang vác nặng quá sớm. Việc cân bằng cuộc sống sau sinh sẽ giúp mẹ đỡ mệt mỏi, hạn chế tình trạng suy nhược kéo dài.
• Vệ sinh cá nhân và vùng kín: giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ giúp mẹ giảm thiểu nguy cơ mắc các triệu chứng hậu sản sau sinh. Sau khoảng 3 – 4 ngày, mẹ có thể tắm gội nhanh bằng nước ấm, tránh ngâm mình quá lâu. Vệ sinh vùng kín nhẹ nhàng bằng nước sạch hoặc dung dịch dịu nhẹ để giúp vết thương nhanh lành hơn. 
• Chăm sóc sức khỏe tinh thần: mẹ nên giữ tâm trạng thoải mái, trò chuyện với người thân, bạn bè để tránh cảm giác cô đơn. Sự quan tâm, lắng nghe và hỗ trợ từ chồng và gia đình trong việc chăm sóc bé và công việc nhà sẽ giúp mẹ có thêm thời gian nghỉ ngơi và hồi phục tốt hơn.

Hậu sản sau sinh là giai đoạn quan trọng, mọi biến chứng nếu xảy ra đều có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của mẹ. Nhận biết sớm các triệu chứng hậu sản sau sinh và chăm sóc mẹ sau sinh đúng cách sẽ giúp mẹ nhanh chóng hồi phục và tránh được các biến chứng nguy hiểm.