Điều mẹ cần biết về hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh

Ở cữ sau sinh là khoảng thời gian quan trọng để mẹ nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe, Tuy nhiên, thời nay, nhiều mẹ có xu hướng xem nhẹ giai đoạn này, dẫn đến những hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh. Qua bài viết, Chilux mong muốn giúp mẹ hiểu rõ hơn những ảnh hưởng có thể gặp phải và biết cách áp dụng kiêng cữ một cách khoa học.

1. Hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh

Sau quá trình chuyển dạ, cơ thể mẹ tiêu hao nhiều sức lực và máu. Vì vậy, nếu không kiêng cữ sau sinh, quá trình hồi phục sau sinh có thể gặp nhiều trở ngại và ảnh hưởng đến cả thể chất lẫn tinh thần của mẹ sau này.

1.1 Ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất của mẹ

Việc không kiêng cữ sau sinh hợp lý có thể tác động trực tiếp đến sức khỏe thể chất của mẹ. Một số hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh thường gặp như:

• Thiếu máu, suy nhược cơ thể: cơ thể mẹ sau sinh cần thời gian nghỉ ngơi để bù lại lượng máu đã mất. Nếu vận động mạnh hoặc lao động quá sức sớm, mẹ dễ rơi vào tình trạng mệt mỏi kéo dài, thiếu máu và suy nhược cơ thể.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý: trong thai kỳ, cơ thể của mẹ trải qua nhiều thay đổi nội tiết và chuyển hoá chất để nuôi dưỡng thai nhi. Việc kiêng cữ chưa phù hợp có thể tăng nguy cơ gặp các vấn đề về xương khớp, thần kinh, hô hấp và tiêu hoá.
• Sa âm đạo và trực tràng: một số mẹ quay lại sinh hoạt và lao động quá sớm, có thể cảm thấy nặng và khó chịu ở vùng âm đạo và hậu môn. Nếu không được theo dõi và chăm sóc kịp thời, tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng, cần phải phẫu thuật để điều trị. 
• Sa tử cung: khi cơ thể chưa hồi phục hoàn toàn nhưng phải chịu áp lực sớm, tử cung có thể co hồi kém và sa xuống thấp. Mẹ có thể gặp các dấu hiệu sa tử cung sau sinh như tiểu rắt, đau vùng kín, khó chịu khi vận động, làm giảm chất lượng cuộc sống.
• Nhiễm trùng hậu sản: vệ sinh chưa đúng cách hoặc vận động sớm khi vết thương chưa lành có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, ảnh hưởng đến quá trình hồi phục sau sinh.
• Gặp các vấn đề về tuyến sữa: sức khỏe suy giảm do không kiêng cữ hợp lý cũng có thể tác động đến quá trình tiết sữa, khiến mẹ dễ gặp tình trạng tắc tia sữa hoặc giảm lượng sữa sớm.

1.2 Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của mẹ

Không chỉ ảnh hưởng đến thể chất, hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh còn thể hiện ở việc sức khỏe tinh thần của mẹ giảm sút đáng kể. Khi cơ thể chưa kịp hồi phục, mẹ dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, lo âu, nhạy cảm hơn bình thường, dễ cáu gắt và căng thẳng kéo dài, từ đó ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày và mối quan hệ gia đình.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu ngủ, áp lực chăm con, thay đổi nội tiết tố và thiếu sự hỗ trợ cần thiết có thể làm tăng nguy cơ stress sau sinh, thậm chí là trầm cảm sau sinh. Nếu những biểu hiện buồn bã, mất hứng thú, kiệt sức kéo dài không được nhận diện và can thiệp kịp thời, sức khỏe tinh thần của mẹ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

1.3 Ảnh hưởng gián tiếp đối với bé

Sức khỏe và tinh thần của mẹ có mối liên hệ chặt chẽ với sự phát triển của bé trong giai đoạn đầu đời. Khi mẹ không kiêng cữ hợp lý, sức khỏe suy giảm có thể làm ảnh hưởng đến tuyến sữa, khiến bé không được bú mẹ đầy đủ.

Ngoài ra, khi mẹ mệt mỏi hoặc gặp vấn đề về tâm lý sau sinh, việc chăm sóc bé cũng trở nên khó khăn hơn. Trong trường hợp mẹ rơi vào trầm cảm sau sinh, sự gắn kết và chăm sóc dành cho bé có thể bị gián đoạn, từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển thể chất và cảm xúc của trẻ.

2. Những điều mẹ cần biết để kiêng cữ sau sinh đúng cách

Kiêng cữ sau sinh là những kinh nghiệm được ông bà truyền lại nhằm giúp mẹ nhanh hồi phục sau quá trình sinh nở. Việc hiểu đúng bản chất và áp dụng hợp lý sẽ giúp thời gian kiêng cữ trở nên nhẹ nhàng, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

2.1 Kiêng cữ sau sinh thường kéo dài bao lâu?

Theo quan niệm dân gian, phụ nữ sau sinh thường cần kiêng cữ trong khoảng 100 ngày. Tuy nhiên, y học hiện đại cho thấy cơ thể mẹ không nhất thiết phải kiêng khem quá dài nếu được chăm sóc đúng cách.

Thời gian kiêng cữ có sự khác nhau giữa sinh thường và sinh mổ. Mẹ sinh mổ cần thời gian hồi phục lâu hơn do phải phục hồi sau một ca phẫu thuật, thời gian ở cữ thường kéo dài khoảng 6 – 8 tuần. Với sinh thường, quá trình hồi phục sẽ nhanh hơn, trong khoảng 4 – 6 tuần.

2.2 Lợi ích của kiêng cữ sau sinh

Quá trình ở cữ đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục cơ thể của mẹ sau sinh và có ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe về sau.

• Phục hồi thể chất và ổn định tâm lý: nghỉ ngơi hợp lý giúp mẹ nhanh chóng lấy lại năng lượng đã mất, giảm mệt mỏi, hạn chế căng thẳng và thích nghi tốt hơn với vai trò làm mẹ.  
• Phòng ngừa biến chứng sau sinh: việc kiêng cữ đúng cách giúp mẹ giảm nguy cơ băng huyết sau sinh, sa tử cung, sa âm đạo hoặc các vấn đề nhiễm trùng sau sinh.
• Nâng cao chất lượng sữa, giúp bé phát triển tốt: khi sức khỏe mẹ ổn định, nguồn sữa cũng dồi dào và chất lượng hơn, hỗ trợ bé phát triển cả thể chất lẫn trí tuệ.

2.3 Một số quan niệm kiêng cữ sau sinh theo dân gian

Các quan niệm kiêng cữ sau sinh theo dân gian thường tập trung vào việc giữ ấm cơ thể, hạn chế vận động và kiêng khem ăn uống. Một số quan niệm phổ biến có thể kể đến như: 

• Kiêng tắm gội sau sinh: dân gian cho rằng mẹ nên kiêng tắm gội trong khoảng một tháng để tránh cảm lạnh và đau đầu. Tuy nhiên, thực tế mẹ có thể tắm bằng nước ấm sau 3–4 ngày nếu sức khỏe ổn định, giúp đảm bảo vệ sinh và phòng nhiễm trùng. Nếu sức khỏe yếu hơn, mẹ có thể sử dụng khăn tắm để lau toàn thân.
• Kiêng khem trong ăn uống: mẹ nên hạn chế đồ lạnh, cay, chua, thực phẩm tái sống và tuyệt đối tránh rượu bia, cà phê trong thời gian ở cữ để bảo vệ hệ tiêu hóa và đảm bảo chất lượng sữa mẹ.
• Nằm than sau sinh: đây là phong tục giúp giữ ấm truyền thống cho mẹ và bé nhưng hiện không còn phù hợp. Việc nằm than tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho mẹ và bé như ngộ độc khí CO/CO2, gây bỏng, nhiễm trùng da… Thay vào đó, mẹ có thể dùng các phương pháp giữ ấm khoa học và an toàn hơn như mặc đủ ấm, sử dụng máy sưởi, massage với rượu gừng nghệ sau sinh…. 
• Kiêng vận động: theo dân gian, phụ nữ sau sinh cần nằm yên một chỗ và kiêng vận động. Nhưng việc nằm yên quá lâu có thể khiến khí huyết lưu thông kém. Sau khi được bác sĩ cho phép, mẹ nên vận động nhẹ nhàng để cơ thể hồi phục tốt hơn.

Khi áp dụng các phương pháp kiêng cữ, nếu thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường, mẹ nên dừng lại và thăm khám để được tư vấn kịp thời. Mẹ cũng nên chọn lọc các quan niệm dân gian phù hợp, kết hợp cùng kiến thức y khoa để đảm bảo an toàn.

3. Một số lưu ý giúp mẹ kiêng cữ sau sinh đúng cách

Để quá trình ở cữ hiệu quả, mẹ nên áp dụng một cách khoa học và linh hoạt:

• Nghỉ ngơi đúng cách: mẹ nên dành thời gian nghỉ dưỡng sức sau sinh hợp lý, ngủ đủ giấc (8 – 9 tiếng/ngày) để hồi phục sức khỏe. Giữ tinh thần thoải mái, cân bằng cuộc sống sau sinh bằng cách chia sẻ, trò chuyện cùng người thân. Dành thời gian chơi với bé cũng là một cách giảm stress và tăng cường sự gắn kết giữa mẹ và bé.
• Ăn uống đủ chất: xây dựng chế độ ăn cân đối, đa dạng, ưu tiên các thực phẩm lợi sữa sau sinh và dễ tiêu hóa vào bữa ăn
• Vận động nhẹ nhàng: di chuyển nhẹ nhàng trong nhà sau 4 – 7 ngày giúp mẹ giảm cảm giác uể oải và kích thích hệ tuần hoàn. Mẹ cần tránh vận động mạnh hoặc tập luyện quá sức trong giai đoạn này. Đối với mẹ sinh mổ, cần đảm bảo vết mổ đã lành và chỉ bắt đầu tập thể dục khi có sự đồng ý từ bác sĩ.
• Vệ sinh sạch sẽ: giữ vệ sinh cá nhân giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng hậu sản. Mẹ nên tắm bằng nước ấm nhanh (trong 5 – 10 phút), tránh ngâm mình lâu trong bồn. Giữ vệ sinh vùng kín hàng ngày bằng nước ấm và dung dịch vệ sinh dịu nhẹ để đảm bảo khô thoáng, sạch sẽ.
• Kiêng quan hệ tình dục: mẹ nên tránh quan hệ tình dục sớm ít nhất 4 – 6 tuần sau sinh để tử cung và âm đạo có thời gian hồi phục hoàn toàn.
• Theo dõi sức khoẻ mẹ sau sinh: mẹ nên chủ động quan sát tình trạng cơ thể, theo dõi các dấu hiệu bất thường và thăm khám bác sĩ định kỳ trong giai đoạn hậu sản.

Trên đây là những chia sẻ giúp mẹ hiểu rõ hơn về hậu quả của việc không kiêng cữ sau sinh. Giai đoạn sau sinh là thời điểm cơ thể cần được nghỉ ngơi và phục hồi đúng cách, nếu chủ quan bỏ qua có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của mẹ. Vì vậy, mẹ nên áp dụng các cách kiêng cữ sau sinh một cách khoa học và chọn lọc để quá trình hồi phục diễn ra an toàn và nhẹ nhàng hơn.