Những lưu ý về thực phẩm và các mũi tiêm trước khi mang thai mà mẹ cần biết

Các nghiên cứu cho thấy 85–95% người được tiêm chủng sẽ tạo được miễn dịch đặc hiệu, giúp cơ thể được bảo vệ suốt thời gian vắc-xin còn hiệu lực. Vì vậy, việc thực hiện đầy đủ các mũi tiêm trước khi mang thai đóng vai trò quan trọng trong việc tăng sức đề kháng cho mẹ và bảo vệ thai nhi ngay từ đầu. 

Tuy nhiên, với những mẹ mang thai lần đầu, không phải ai cũng biết cần tiêm những mũi nào, thời điểm tiêm ra sao và nguy cơ gì có thể xảy ra nếu tiêm thiếu. Do đó, việc tìm hiểu và chuẩn bị sớm là vô cùng cần thiết.

1. Tại Sao Phải Tiêm Vắc-xin Trước Khi Mang Thai

Tiêm vắc-xin trước khi mang thai là bước chuẩn bị quan trọng giúp bảo vệ cả mẹ và bé khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nhất là khi sức đề kháng của mẹ bầu thường yếu hơn bình thường. Khi tiêm phòng đầy đủ, cơ thể mẹ sẽ tạo ra kháng thể, từ đó giảm nguy cơ biến chứng thai kỳ và hạn chế tối đa nguy cơ dị tật bẩm sinh cho bé.

Lợi ích của việc tiêm phòng trước khi mang thai:

• Tăng cường miễn dịch cho mẹ: Vắc-xin giúp cơ thể mẹ hình thành kháng thể để chống lại các bệnh có thể gây ảnh hưởng nặng nề trong thai kỳ. Đây là bước quan trọng để mẹ có nền tảng sức khỏe tốt ngay từ đầu.

• Bảo vệ thai nhi từ sớm: Kháng thể mẹ tạo ra sẽ truyền sang bé qua nhau thai, giống như một “lá chắn miễn dịch tự nhiên”. Nhờ vậy, bé được bảo vệ trong những tháng đầu đời, thời điểm hệ miễn dịch của con còn rất non nớt.

• Giúp mẹ có thai kỳ khỏe mạnh hơn: Khi được tiêm phòng đầy đủ, mẹ giảm đủ, mẹ giảm được nhiều rủi ro không mong muốn và một thai kỳ an toàn, yên tâm hơn trong suốt hành trình làm mẹ.

Ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm:

• Rubella: Nếu mẹ nhiễm trong thai kỳ, nguy cơ sảy thai, thai lưu hoặc dị tật bẩm sinh (như điếc, tim bẩm sinh, đục thuỷ tinh thể) rất cao.

• Cúm: Tiêm phòng cúm trước khi mang thai rất quan trọng, vì nếu mẹ bị sốt cao hoặc nhiễm cúm trong giai đoạn đầu thai kỳ, có thể làm tăng nguy cơ sinh non hoặc gây dị tật ở thai nhi.

• Ho gà, bạch hầu, uốn ván: Đây đều là bệnh lý nguy hiểm cho cả mẹ và trẻ sơ sinh. Việc tiêm Tdap trước khi mang thai giúp bảo vệ bé khỏi ho gà ngay từ những tháng đầu tiên.

2. Các Mũi Tiêm Trước Khi Mang Thai Mà Mẹ Nên Biết

Trước khi mang thai, mẹ nên tiêm các vắc-xin quan trọng như cúm, thủy đậu, MMR, viêm gan B và Tdap, tiêm trước khi mang thai 3 tháng là tốt nhất. Cúm và viêm gan B có thể tiêm bù trong thai kỳ, nhưng tuyệt đối không tiêm thủy đậu và MMR khi đã biết mang thai.

2.1 Các loại vắc-xin cần tiêm trước khi mang thai:

• Vắc-xin cúm: Giúp mẹ giảm nguy cơ sốt cao và biến chứng thai kỳ, đồng thời hạn chế nguy cơ sinh non hoặc dị tật cho bé.

• Vắc-xin thủy đậu: Ngăn ngừa nhiễm thủy đậu trong thai kỳ, giảm nguy cơ sảy thai, thai lưu hoặc dị tật bẩm sinh.
• Vắc-xin MMR (sởi, quai bị, rubella): Tạo miễn dịch chống rubella, sởi và quai bị, bảo vệ bé khỏi các dị tật nghiêm trọng khi mẹ nhiễm bệnh.

• Vắc-xin viêm gan B: Phòng ngừa viêm gan B cho mẹ và giảm nguy cơ lây sang bé trong thai kỳ và lúc sinh.
• Vắc-xin bạch hầu, ho gà, uốn ván (Tdap): Bảo vệ mẹ và trẻ sơ sinh khỏi các bệnh nguy hiểm, đặc biệt ho gà ở những tháng đầu đời, hiệu lực kéo dài khoảng 10 năm.

• Các vắc-xin khác: Tùy lịch sử tiêm chủng và nguy cơ, bác sĩ có thể tư vấn thêm như phế cầu hoặc viêm màng não mô cầu, giúp mẹ và bé được bảo vệ toàn diện.

2.2 Những điều mẹ cần lưu ý

Hầu hết các loại vắc-xin trước khi mang thai cần được hoàn tất từ 1–3 tháng trước thời điểm dự định có thai. Vì vậy, việc sắp xếp lịch tiêm đầy đủ và cẩn thận là rất quan trọng. Nếu gặp khó khăn về thời gian, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để cân nhắc rút ngắn lịch tiêm hoặc kết hợp các mũi tiêm an toàn.

Về độ an toàn, hầu hết các vắc-xin tiền thai kỳ đều ít tác dụng phụ nghiêm trọng. Phần lớn chỉ gây sưng, đau nhẹ tại chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc mệt mỏi. Riêng vắc-xin cúm có thể tạo phản ứng giả cúm như chảy nước mũi hay hắt hơi, nhưng thường nhẹ và nhanh hết.

3. Những Thực Phẩm Nên Và Không Nên Bổ Sung Để Tăng Khả Năng Mang Thai

Để tăng khả năng mang thai, nên bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng như:

• Rau xanh đậm (cải xoăn, rau bina, bông cải) giúp hỗ trợ rụng trứng.
• Trái cây, nhất là quả mọng, bổ sung chất chống oxy hóa và vitamin.
• Cá béo (cá hồi, cá mòi) giàu omega-3 giúp điều hòa hormone sinh sản.
• Các loại đậu, hạt (óc chó, chia, lanh) cung cấp protein và chất béo lành mạnh.
• Trứng, sữa chua Hy Lạp, khoai lang và thực phẩm giàu sắt giúp tăng chất lượng trứng.

Ngoài những thực phẩm cần bổ sung thì mẹ cũng nên hạn chế và tránh những thực phẩm sau:

• Đồ ngọt, nước uống nhiều đường vì dễ gây rối loạn hormone.
• Carbohydrate tinh chế như bánh mì trắng, gạo trắng.
• Chất béo chuyển hóa trong đồ ăn nhanh và thực phẩm chế biến sẵn.
• Thịt chế biến (xúc xích, thịt nguội), không tốt cho sức khỏe sinh sản.
• Hạn chế caffeine và tránh rượu bia để không ảnh hưởng đến chất lượng trứng.

4. Nên Lên Kế Hoạch Mang Thai Như Thế Nào?

Bên cạnh việc tiêm ngừa trước mang thai, ba mẹ cũng nên chủ động lên kế hoạch chuẩn bị từ trước 3–5 tháng, để đảm bảo sức khỏe, tâm lý và điều kiện tốt nhất cho hành trình có em bé

Khám sức khỏe & chuẩn bị y tế

• Khám sức khỏe sinh sản cho cả hai để phát hiện sớm vấn đề (phụ khoa, nam khoa, bệnh di truyền…).
• Tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là rubella trước mang thai.
• Ngừng thuốc lá, rượu bia và dừng thuốc tránh thai để cơ thể ổn định.

Chế độ dinh dưỡng & lối sống

• Bổ sung axit folic và các vitamin, khoáng chất cần thiết.
• Ăn uống lành mạnh: nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc; hạn chế caffeine và đồ chế biến sẵn.
• Duy trì cân nặng hợp lý và tập thể dục nhẹ nhàng.
• Tránh tiếp xúc hóa chất độc hại trong môi trường làm việc.

Chuẩn bị tâm lý & tài chính

• Chuẩn bị tinh thần cho những thay đổi về cảm xúc và sức khỏe trong thai kỳ.
• Lập kế hoạch tài chính cho quá trình mang thai và chăm sóc em bé.
• Trau dồi kiến thức về mang thai, sinh nở, chăm trẻ sơ sinh.
• Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt để xác định ngày rụng trứng, tăng cơ hội thụ thai.

Chuẩn bị trước khi mang thai giúp mẹ và bé có nền tảng sức khỏe vững chắc ngay từ đầu. Việc tiêm đầy đủ các mũi tiêm trước khi mang thai, kết hợp chế độ dinh dưỡng khoa học và lối sống lành mạnh, giúp giảm nguy cơ biến chứng thai kỳ và dị tật bẩm sinh. Đồng thời, việc theo dõi sức khỏe, tinh thần và tài chính cũng giúp ba mẹ chủ động hơn trong hành trình làm cha mẹ. 

Khi chuẩn bị kỹ lưỡng, ba mẹ sẽ tự tin và yên tâm hơn trong suốt thai kỳ. Hãy bắt đầu từ hôm nay để tạo nền tảng tốt nhất cho bé yêu. Chilux luôn đồng hành cùng ba mẹ trong mọi bước chuẩn bị này.